wu2022.3.5

Wyniki badań genetycznych a obowiązek informacyjny w umowie ubezpieczenia na życie

Patryk Walczak

DOI: https://doi.org/10.33995/wu2022.3.5

Abstract

Możliwość wykorzystywania w działalności ubezpieczeniowej wyników badań genetycznych potencjalnych czy rzeczywiście ubezpieczonych rodzi pytanie o granice obowiązku ich ujawniania ubezpieczycielowi. W polskim porządku prawnym granice w znacznej mierze wytyczone są przez ubezpieczyciela, który może zapytywać o wyniki badań przeprowadzonych przed zawarciem umowy ubezpieczenia, jednak nie są one objęte obowiązkiem notyfikacji ryzyka po zawarciu umowy. Ponadto, ubezpieczyciel nie może żądać przeprowadzenia badań przez potencjalnego i rzeczywiście ubezpieczonego. W polskim porządku prawnym jednak nie dokonano rozróżnienia na testy diagnozujące i prognozujące, co skutkuje nieuzasadnionym, w porównaniu do zagranicznych porządków prawnych, dostępem do danych osobowych potencjalnego ubezpieczonego.

Co więcej, od wejścia w życie RODO napięcie między przepisami Kodeksu cywilnego, przepisami dotyczącymi ochrony danych osobowych czy wreszcie publicznoprawnymi przepisami związanymi z działalnością ubezpieczeniową wydaje się jeszcze większe niż dotychczas. Dwie równoległe procedury prowadzące do zawarcia umowy ubezpieczenia – prywatnoprawna i związana z wyrażeniem zgody na przetwarzanie danych osobowych – wzajemnie na siebie oddziałują i rodzą wiele pytań o konsekwencje różnic i napięć między nimi. Widać to szczególnie w przypadku rozbieżności między zakresem zgody na przetwarzanie danych a zakresem informacji przekazanych przez potencjalnego ubezpieczonego na etapie przedkontraktowym.

Poniższy tekst przynosi próbę odpowiedzi na niektóre z zarysowanych wyżej wyzwań. Stanowi również apel o uchwalenie ustawy dotyczącej badań genetycznych, tak by postępująca komercjalizacja danych osobowych pozyskiwanych z badań genetycznych pozostała pod kontrolą polskiego ustawodawcy.

 

Słowa kluczowe

badania genetyczne, obowiązek informacyjny, umowa ubezpieczenia, ubezpieczenie na życie.

 

Pełna treść artykułu

PDF

Bibliografia

Barta P., Kawecki M., Litwiński P., Komentarz do art. 4 RODO, [w:] Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych. Ustawa o ochronie danych osobowych. Wybrane przepisy sektorowe, Litwiński P. [red.], CH Beck, Warszawa 2021.

Basedow J., Towards a European Insurance Contract Law? The Commission Expert Group, its Antecedents and Consequences, “Contratto e impresa / Europa” 2015(1), vol. 20.

Dryla O., Dopuszczalność przeprowadzania testów genetycznych w świetle artykułu 12 Europejskiej Konwencji Bioetycznej, [w:] Prawa człowieka a wyzwania bioetyczne związane z nowymi technologiami, Białek A., Wróblewski M. [red.], Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa 2018

Fras M., Komentarz do art. 815 kodeksu cywilnego, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom V. Zobowiązania. Część szczególna (art. 765–921(16)), Habdas M. [red.], Wolters Kluwer, Warszawa 2018.

GDPR and Biobanking Individual Rights, Public Interest and Research Regulation across Europe, Slokenberga S., Tzortzatou O., Reichel J. [ed.], Springer 2021.

Harper P.S., What do we mean by genetic testing?, “Journal of Medical Genetics” 1997; vol. 34.

Khoury L., Blackett A., Vanhonnaeker L., Legal Aspects of Genetic Testing Regarding Insurance and Employment General Report, [in:] Genetic Testing and the Governance of Risk in the Contemporary Economy Comparative Reflections in the Insurance and Employment Law Contexts, Khoury L., Blackett A., Vanhonnaeker L. [ed.], Springer 2020.

Kondek J.M., Komentarz do art. 816 Kodeksu cywilnego, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Zobowiązania. Tom III B, Osajda K., Borysiak W. [red.], CH Beck, Warszawa 2021.

Machnikowski P., Komentarz do art. 58 kodeksu cywilnego, [w:] Gniewek E., Machnikowski P. [red.], Kodeks cywilny. Komentarz, CH Beck, Warszawa 2021.

Malinowska K., Komentarz do art. 816 Kodeksu cywilnego, [w:] Kontrakty na rynku ubezpieczeń. Komentarz do przepisów i warunków ubezpieczenia, Fuchs D. [red.], Wolters Kluwer, Warszawa 2020.

Merkin R., Gurses O., Insurance Act 2015: Rebalancing the Interests of Insurer and Assured, “Modern Law Review” 78, No. 6.

Orlicki M., Umowa ubezpieczenia, [w:] System prawa prywatnego. Tom VIII. Prawo zobowiązań – część szczegółowa, Panowicz-Lipska J. [red.], CH Beck, Warszawa 2011.

Principles of European Insurance Contract Law (PEICL), Basedow J. et al. [ed.], Verlag Dr. Otto Schmidt, Köln 2016.

Reps S., Zawarcie umowy ubezpieczenia w świetle zmiany ustawy o działalności ubezpieczeniowej, „Prawo Asekuracyjne” 1997, nr 1.

Spickhoff A., Fenger H., Medizinrecht, CH Beck, Münich 2018.

Szczepańska M., Komentarz do art. 37 Ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, [w:] Ustawa o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. Komentarz, Wajda P. [red.], Wolters Kluwer, Warszawa 2017.

Szczerbowski J., Komentarz do art. 815 kodeksu cywilnego, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, Załucki M. [red.], CH Beck, Warszawa 2020.

Tereszkiewicz P., Obowiązek informacyjny ubezpieczającego i skutki jego naruszenia z perspektywy prawno-porównawczej: zmierzch uberrimae fidei w epoce ochrony konsumenta?, [w:] Rozprawy cywilistyczne: księga pamiątkowa dedykowana profesorowi Edwardowi Drozdowi, Pecyna M., Pisuliński J., Podrecka M. [red.], LexisNexis, Warszawa 2013.

Wiącek M., Komentarz do art. 87 Konstytucji, [w:] Konstytucja RP. Tom II. Komentarz do art. 87– 243, Safjan M., Bosek L. [red.], CH Beck, Warszawa 2016.

Zimmern R.L., Genetic testing: a conceptual exploration, “Journal of Medical Ethics” 1999, vol. 25.

https://www.globenewswire.com/news-release/2022/01/06/2362697/0/en/Genetic-TestingMarket-Size-to-Hit-USD-15%E2%80%938-Billion-by-2030.html%20 [dostęp:2015.12.2021].

https://www.uibk.ac.at/zivilrecht/forschung/evip/restatement/sprachfassungen/peicl-en.pdf

https://www.coe.int/t/dg3/healthbioethic/texts_and_documents/ETS164Polish.pdf [dostęp: 15.12.2021].

https://edpb.europa.eu/sites/edpb/files/files/file1/edpb guidelines 202005 consent en.pdf [dostęp: 15.12.2021].

https://igcz.poznan.pl/wp-content/uploads/2016/08/Ustawa-o-testach-genetycznych.pdf [dostęp: 15.12.2021].

https://www.nik.gov.pl/kontrole/P/17/102/LWA/#:~:text=Informacja%20o%20wynikach,27%2012%3A46 [dostęp: 15.12.2021].